همه آنچه درباره اعمال و آداب ماه شعبان باید بدانیم | به پیشواز ماه پیامبر خدا(ص)

حمیده خلیل‌زاده | شهرآرانیوز؛ در شأن و قدر روز‌ها و ساعت‌ها ادله زیادی بیان شده است. اینکه چرا ما هر ماه و روز سال خدا را یک‌طور و با آدابی می‌گذرانیم، اما شاید همین نکته کافی باشد که دلیل همه این مفاهیم و مناسک، رحمت و دوست‌داشتن خداوند و اولیای او برای ماست. مایی که در زندگی روزانه خود سراسر در مشکلات غرقیم. این آداب و اذکار دستاویزی هستند که ما را نجات دهند، تسلی دهند و ما را شامل محبت خداوند قرار دهند. امروز به ذکر اعمال کلی شب و روز اول ماه مبارک و سراسر شادی شعبان می‌پردازیم.

اعمال شب اول ماه شعبان

برای شب اول ماه در کتاب «اقبال» نماز‌های زیادی ذکر شده است که از جمله آن، دوازده‌رکعت نماز است (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعتی یک‌مرتبه «حمد» و پانزده‌مرتبه «توحید» خوانده می‌شود. درباره دوازده رکعت نماز شب اول ماه شعبان، از رسول گرامی اسلام (ص) چنین نقل شده است: هر کس در شب اول ماه شعبان دوازده رکعت به این کیفیت به‌جا آورد که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، پانزده مرتبه سوره «توحید» بخواند. خداوند ثواب ۱۲هزار شهید و عبادت دوازده‌سال را به او عطا می‌کند و از گناهانش بیرون می‌رود، مانند روزی که متولد شده و به تعداد آیات قرآن، قصری در بهشت به او می‌دهد.
(إقبال الأعمال، ج ۲، ص ۶۸۳)

اعمال روز اول ماه شعبان

روزه در روز اول ماه شعبان فضیلت فراوانی دارد و امام صادق (ع) درباره روزه در این روز می‌فرمایند:
«هر فرد روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد، حتما بهشت بر او واجب می‌شود؛ هر فردی دو روز (از ماه شعبان) را روزه بگیرد، خداوند متعال در عالم دنیا در هر روز و هر شب به او نظر می‌کند و نظر خداوند به او تا در بهشت نیز ادامه می‌یابد و هر فرد سه روز روزه بگیرد، هر روز از بهشت خدا را در عرش خود زیارت می‌کند.
(المراقبات، ص۱۷۷، مفاتیح‌الجنان؛ فصل دوم. در اعمال ماه شعبان)

رسول خدا (ص) نیز فرمودند:
هر کس سه روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد و شب‌هایش را قیام کند و دو رکعت نماز بگزارد که در هر رکعتی یک مرتبه «حمد» و یازده مرتبه «قُل هُوَ اللّهُ اَحد» را بخواند، خداوند شرّ اهل آسمان و زمین و شرّ ابلیس و هر سلطه ستمگری را از او برطرف می‌کند و خداوند گناهان فراوانی را از او می‌آمرزد.

اعمال مشترک ماه شعبان

روزه‌داری

روزه ماه شعبان به‌ویژه در پنجشنبه ماه ثوابی بسیار دارد. روایت شده است که در هر پنجشنبه ماه شعبان، آسمان‌ها را زینت می‌کنند. پس ملائکه عرض می‌کنند: خداوندا روزه‌داران این روز را بیامرز و دعای آن‌ها را مستجاب فرما.
سه روز آخر ماه، روز‌هایی است که در این ماه برای روزه‌گرفتن بسیار موردتوجه قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که فرد روزه ماه شعبان خویش را به ماه رمضان متصل کند، برای چنین کسی پاداش دو ماه روزه متوالی نوشته خواهد شد.

پیامبر (ص) فرمودند: هر که روز دوشنبه و پنجشنبه ماه شعبان را روزه بگیرد، حق‌تعالی بیست‌حاجت دنیوی و بیست حاجت اخروی او را برآورده می‌کند.
از امام صادق (ع) روایت است که امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «روزه ماه شعبان از من فوت نشد از زمانی که شنیدم منادی رسول خدا (ص) فریاد می‌کرد، بنابراین هرگز روزه ماه شعبان از من در ایام زندگانی‌ام فوت نخواهد شد. اگر خدا بخواهد.»

استغفار و طلب عفو

هرچند توبه و بازگشت به‌سوی خدا روز و ساعت خاصی ندارد، اما در ماه شعبان بهترین دعا‌ها و ذکر‌ها استغفار است. هر که در هر روز این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماه‌های دیگر استغفار کرده است. طبق روایت امام صادق (ع) هر روز هفتادمرتبه بگوید: اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ. همچنین گفته می‌شود در ماه شعبان هر روز هفتاد مرتبه بگویید: اَسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذی لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ، اَلْحَیُّ الْقَیُّومُ، وَاَتُوبُ اِلَیْهِ.
از امام رضا (ع) نقل شده است: اگر کسی در کل این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، خداوند تمامی گناهان وی را می‌بخشاید، ولو آنکه به اندازه ستارگان آسمان باشد!
(فضائل الأشهر الثلاثة، ص:۴۴)

صدقه و کمک به نیازمندان

کمک به دیگران در این ماه فضیلت فراوان دارد. در روایت آمده است: به امام صادق (ع) عرض کردم: یابن رسول‌ا...! بهترین اعمال در این ماه کدام است؟ فرمودند: صدقه‌دادن و استغفار. هر کس در ماه شعبان صدقه دهد، خداوند متعال صدقه او را پرورش می‌دهد، همچنان که شما شتربچه‌ای را پرورش می‌دهید و در قیامت به صاحبش می‌رسد، در حالی که به‌اندازه کوه اُحُد بزرگ شده باشد! در روایت دیگری از امام رضا (ع) آمده است که صدقه در این ماه سبب نجات از آتش دوزخ است.

تقرب جستن به پیامبر اکرم (ص) در ماه شعبان

ماه شعبان، ماه حضرت محمد (ص) است. توسل و تقرب جستن به پیامبر (ص)، بسیار مفید و راهگشا خواهد بود. اگر می‌خواهید از این ماه بهترین بهره‌ها را نصیب خویش کنید به صاحب ماه شعبان توسل بجویید و بر حضرت محمد مصطفی (ص) بسیار صلوات بفرستید. یک صلوات در ماه شعبان برابر است با ۱۰ صلوات در غیر ماه شعبان.

ذکر گفتن در ماه شعبان

یکی از اعمال مشترک ماه شعبان خواندن ذکری است که پاداش بسیاری دارد، از جمله اینکه در نامه عملش عبادت هزار‌ساله بنویسند. ازاین‌رو در تمام این ماه، هزار بار بگوید:
«لا الهَ الَّا اللَّهُ، وَ لانَعْبُدُ الَّا ایَّاهُ، مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ، وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ»
در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است: کسی که چنین کند؛ در قیامت در حالی از قبرش خارج می‌شود که چهره‌اش مثل ماه شب بدر (شب چهاردهم) می‌درخشد.

صلوات شعبانیه

از جمله اعمال مشترک ماه شعبان این است که در هر روز در وقت ظهر و در شب نیمه آن، این صلوات را که از امام سجاد (ع) نقل شده خوانده شود.

نماز و رازونیاز با خداوند

امیرمؤمنان، امام علی (ع) از رسول خدا (ص) نقل کرده‌اند، کیفیت نماز در این ماه این‌طور است: هر فردی در هر پنجشنبه ماه شعبان، دو رکعت نماز بگزارد، در هر رکعت بعد از سوره «حمد» صد مرتبه، سوره «توحید» را بخواند و پس از سلام، صدبار صلوات بفرستد، خداوند هر حاجتی از حاجت‌های دینی و دنیوی که داشته باشد، برآورده می‌کند.

همچنین در روایات آمده است شب نیمه شعبان هنگامی که نماز عشا را به‌جای آوردیم دو رکعت نماز بگزاریم، در رکعت اول: حمدوسوره قل یا ایّها الکافرون را بخوانیم.

در رکعت دوم: سوره توحید بخوانیم و پس از سلام ۳۳ مرتبه ذکر سبحان‌ا...، ۳۳ مرتبه الحمدا... و ۳۴ مرتبه ا... اکبر بگوییم.
سپس این دعا را بخوانیم: «یا من الیه ملجأ العباد» پس از آن سجده کنیم و بیست مرتبه بگوییم: «یا رب»

هفت مرتبه: «یا ا...» و هفت مرتبه: «لاحول ولا قوّة الّا باللّه» و ۱۰ مرتبه «ماشاء اللّه لاقوّة الّا بالله» سپس صلوات بر پیامبر (ص) بفرستیم و حاجات خود را از خداوند بخواهیم، حضرت فرمودند: به خدا قسم خدای متعال به کرم و فضل خود، آن را به تو می‌دهد.

مناجات شعبانیه

این مناجات حضرت امیرالمؤمنین (ع) و امامان پس از اوست که در ماه شعبان می‌خواندند، در مراتب عرفانی و ارتباط با خالق هستی از عمیق‌ترین دعا‌های موجود در مفاتیح‌الجنان است.